Правядзенне нестандартных ўрокаў пры вывучэнні блока ведаў “мая радзіма – беларусь” у 4 класе
Каліноўская С.А., 3 курс
(г. Орша, Аршанскі каледж УА «ВДУ імя П.М. Машэрава»)
Навуковы кіраўнік – Яршова Л.В., выкладчык
Важнымі задачамі вывучэння блока ведаў “Мая Радзіма – Беларусь” у 4 класе з’яўляюцца выхаванне ў малодшых школьнікаў патрыятызму, развіццё асобасных якасцей і здольнасцей, якія неабходны для іх паступовай падрыхтоўкі да выканання агульных для грамадзян нашай краіны сацыяльных функцый [1, с.17]. Педагагічная практыка сведчыць, што развіццё асобасных якасцей школьнікаў ва ўмовах гуманізацыі і дэмакратызацыі адукацыі патрабуе прымянення новых педагагічных тэхналогій [2, с.587-588]. Таму для настаўніка актуальнай праблемай з’яўляецца выбар такіх дыдактычных форм і метадаў работы, якія забяспечваюць дасягненне і названых вышэй задач.
Мэтай дадзенага даследавання з’яўляецца праблема правядзення нестандартных урокаў пры вывучэнні блока ведаў “Мая Радзіма – Беларусь”. У навукова-педагагічнай літаратуры нестандартны ўрок вызначаецца як імправізаваны вучэбны занятак, які мае нетрадыцыйную (неўстаноўленую) структуру, называюцца і апісваюцца віды нестандартных урокаў [2, с. 624]. Аднак у метадычных выданнях адсутнічае сістэмны аналіз выкарыстання нестандартных урокаў пры вывучэнні блока ведаў “Мая Радзіма – Беларусь”. У дадзеным даследаванні ставіцца задача абгрунтавання мэтазгоднасці правядзення і вызначэння пэўных тэм і форм нестандартных урокаў па блоку “Мая Радзіма – Беларусь” у 4 класе пачатковай школы.
Мэтазгоднасць правядзення нестандартных урокаў па блоку “Мая Радзіма – Беларусь” вынікае з аналізу вучэбнай праграмы па прадмеце “Чалавек і свет” і практыкі работы пачатковай школы. Праграма патрабуе ад настаўніка выхавання ў школьнікаў любові і павагі да сваёй Радзімы, нацыянальнай самасвядомасці, маральных якасцей асобы, фарміравання вопыту інтэлектуальнай і творчай дзейнасці, якія неабходны для самаразвіцця і самавыхавання, інтэграцыі грамадазнаўчых і прыродазнаўчых ведаў. Практыка школы сведчыць аб тым, што паспяховае вырашэнне гэтых задач патрабуе спалучэння традыцыйных форм навучання (у пачатковай школе – камбінаваны ўрок) і нестандартных форм і метадаў навучання [3, с. 37-38].
Нестандартныя ўрокі адрозніваюцца ад традыцыйнага сваёй задумкай, арганізацыяй і методыкай правядзення. Па форме правядзення выдзяляецца некалькі груп нестандартных урокаў:
ў форме гульні;
з выкарыстаннем форм грамадскай практыкі (даследаванне і інш.);
заснаваныя на нетрадыцыйнай арганізацыі вучэбнага матэрыялу (урок-мудрасці і інш.);
імітацыі дзейнасці ўстаноў і арганізацый, публічных формаў зносін (аукцыён, “жывая газета” і інш.);
урокі-фантазіі ( урок-казка і інш.) [4, с. 624].
Нестандартны ўрок характарызуецца наступнымі рысамі:
адказ ад шаблону ў арганізацыі ўрока, фармалізму ў яго правядзенні;
максімальнае ўключэнне вучняў класа ў актыўную дзейнасць, арганізацыя групавой работы;
займальнасць і захапленне як эмацыянальная структура ўрока;
падтрымка альтэрнатыўнасці, разнастайнасці думкі;
развіццё зносін як умовы ўзаемаразумення, пабуджэння да дзеянняў, эмацыянальнага задавальнення;
педагагічна абгрунтаваная дыферэнцыяцыя вучняў па вучэбных магчымасцях, інтарэсах, здольнасцях і схільнасцях;
выкарыстанне ацэнкі ў якасці форміруючага (а не толькі выніковага) інструменту [5, с. 6-7].
Менавіта такі падыход да вывучэння блока “Мая Радзіма – Беларусь” садзейнічае развіццю пазнавальных здольнасцей школьнікаў, іх цікавасці да гісторыі праз уздзеянне на іх эмацыянальную сферу, развіццю ўнутранага свету асобы, якая з павагай ставіцца да гістарычнага мінулага і сучаснасці сваёй краіны, усведамленню дзецьмі сябе як членаў грамадства, як грамадзян Рэспублікі Беларусь.
Вучэбная праграма па прадмеце “Чалавек і свет” адводзіць на вывучэнне змястоўнага блока “Мая Радзіма – Беларусь” 35 гадзін (урокаў). Трэба ўлічваць, што на сучасным этапе, калі настаўнік рэалізуе дзяржаўныя адукацыйныя стандарты і праграмы, якія рэгламентуюць змест, час і вынікі навучання, камбінаваны ўрок застаецца асноўнай формай навучання пры вывучэнні блока ведаў “Мая Радзіма – Беларусь”. Таму для настаўніка пры календарна-тэматычным планаванні важна вызначыць: 1) тэмы праграмы, пры вывучэнні якіх мэтазгодна праводзіць нестандартныя ўрокі; 2) формы нестандартных урокаў. Крытэрыямі выбару павінны быць: змест вучэбнага матэрыялу, адукацыйныя, развіваючыя і выхаваўчыя задачы па пэўнай тэме На падставе рэкамендацый у метадычнай літаратуры, уласнага вопыту настаўнік павінен зрабіць выбар паміж традыцыйным і нестандартным урокам пэўнай формы з улікам паспяховага дасягнення пастаўленых мэтаў навучання, выхавання і развіцця школьнікаў.
І.П.Падласы на аснове абагульнення педагагічнай практыкі вызначае 36 відаў нестандартных урокаў [6, с. 624]. Найбольш адпавядаюць узроставым асаблівасцям малодшых школьнікаў і зместу вучэбнага матэрыялу “Мая Радзіма – Беларусь” наступныя формы: урокі-гульні (урок-падарожжа, урок-завочная экскурсія, урок-спаборніцтва), даследчыцкі ўрок, інтэграваны ўрок. Мэтазгодна правядзенне нестандартных урокаў на тэму: “Зямля блакітных рэк і азёр”, “Адкуль пайшлі назвы нашых гарадоў” (урок-падарожжа); “Маўклівыя сведкі мінуўшчыны”, “Як да нас прыйшла кніга”, “Беларусь у гады Вялікай Айчыннай вайны” (даследчыцкі ўрок); “Князёўна з трыма імёнамі”, “Пад сценамі старажытных замкаў”, “Мінск – сталіца нашай дзяржавы” (урок-завочная экскурсія); “Еўфрасіння Полацкая”, “У краіне майстроў”, “Ад батлейкі да тэатра” (інтэграваны ўрок). Правядзенне нестандартных урокаў па гэтых тэмах дазваляе стварыць станоўчую матывацыю навучання, выклікаць цікавасць да гісторыі, забяспечвае грунтоўнае засваенне вучэбнага матэрыялу, ажыццявіць міжпрадметныя сувязі (з літаратурным чытаннем, выяўленчым мастацтвам, музыкай), развіваць творчыя здольнасці, мысленне, агульнавучэбныя ўменні і навыкі школьнікаў, выхоўваць грамадзянскія якасці.
Методыка нестандартнага ўрока прадугледжвае яго падрыхтоўку, правядзенне і аналіз. У падрыхтоўцы ўрока актыўны ўдзел прымаюць і настаўнік, і вучні. Настаўнік рыхтуе план-канспект, наглядныя дапаможнікі, дыдактычны матэрыял і інш. забеспячэнне. Вучні дзеляцца на групы (каманды, экіпажы), якія атрымліваюць і выконваюць заданні (падрыхтоўка паведамленняў, састаўленне пытанняў, крыжаванак, віктарын і інш.).
Правядзенне нестандартнага ўрока ўключае тры этапы. На першым ствараюцца перадумовы развіцця матывацыі вучэбнай дзейнасці: ставяцца праблемы і выяўляецца ступень гатоўнасці да іх вырашэння, шляхоў дасягнення мэтаў урока. Настаўнікі выкарыстоўваюць розныя прыёмы для таго, каб зрабіць цікавым пачатак урока, актуалізаваць матывы папярэдніх дасягненняў навучэнцаў, выклікаць матывы адноснага незадавальнення, умацаваць матывы арыентацыі на наступную дзейнасць. Такі пачатак урока дысцыплінуе навучэнцаў, дазваляе ім хутка ўключыцца ў работу. На другім этапе ўрока вывучаецца новы матэрыял з дапамогай сучасных метадаў (праблемнага, асобасна-арыентыраванага і інш.), якія дапамогаюць вучням ўключацца ў актыўную пазнавальную дзейнасць. На ўроках “Мая Радзіма – Беларусь” часцей за ўсё выкарыстоўваюцца такія метады, як пастанаўка праблемных пытанняў і стварэнне праблемных сітуацый, гульня, разважанне, састаўленне лагічных схем і інш. Трэці этап урока прадугледжвае фарміраванне ўменняў школьнікаў прымяняць веды, рабіць ацэнку гістарычных падзей, вывады, рэфлексію Кантроль ведаў ажыццяўляецца не асобна, а прысутнічае на кожным этапе ўрока.
Аналіз нетрадыцыйнага ўрока патрабуе ад настаўніка ацэньвання як вынікаў навучання, выхавання і развіцця навучэнцаў, так і камунікацыі настаўніка і вучняў, эмацыянальнага тонусу ўрока.
Правядзенне нестандартных ўрокаў пры вывучэнні блока ведаў “Мая Радзіма – Беларусь” дазваляюць настаўнікам паспяхова вырашаць задачы навучання і развіцця малодшых школьнікаў, актывізацыі іх пазнавальнай дзейнасці, выклікаць інтарэс да гістарычнага матэрыялу, задаволіць патрэбу дзяцей у развіцці інтэлектуальнай, матывацыйнай і эмацыянальнай сферы.
Спіс цытаваных крыніц:
Краснова, М.А. “Мая Радзіма – Беларусь” как историческая пропедевтика / М.А.Краснова // Пачатковая школа. – 2009. – № 4. – С. 17–19.
Рапацевич, Е.С. Педагогика. Современная энциклопедия / Е.С. Рапацевич, под. общ. ред. А.П.Астахова. – Минск, Совр.школа, 2010. – 720 с.
Программа на 2008/2009 уч. год для школ с русским языком обучения // Пачатковая школа. – 2008. – № 9. – 84–168.
Литовчик, Н.Н. Педагогика / Н.Н. Литовчик. – Минск: Беларус.Энцыкл. імя П.Броўкі, 2010. – 215 с.
Кульневич, С.В., Лакоценина, Т.П. Нетрадиционные уроки в начальной школе. Часть 1 / С.В. Кульневич, Т.П. Лакоценина. – Ростов-на-Дону: Изд-во «Учитель», 2002. – 152 с.
Подласый, И.П. Педагогика. Новый курс. В 2 кн. / И.П. Подласый. – М.: Гуманит.изд.центр ВЛАДОС, 1999. – 576 с.
- С.Л. Богомаз, н.И. Бумаженко, о.В. Данич, с.А. Карташев, а.Н. Акулович
- Предисловие
- Часть I. Психолого-педагогические проблемы
- Психолого-педагогические аспекты обучения младших школьников
- Формирование опыта творческой деятельности младших школьников в контексте личностно ориентированного обучения
- Детская литература как средство формирования гендерных стереотипов
- К вопросу о полоролевых различиях мальчиков и девочек дошкольного возраста в экологическом образовании
- Содержание нравственного воспитания школьников
- Особенности социализации детей-сирот
- Принципы формирования культуры здоровья младших школьников и младших подростков
- Формирование экологической культуры у младших школьников
- Развитие субъектности у детей посредством совместного просмотра мультфильмов
- Пейзажная живопись и ее значение для ребенка
- Работа в школе по профилактике вовлечения в деструктивные секты
- Позитивный аспект игровых комплексных упражнений творческого характера в структуре уроков математики начальной школы
- Социальная среда детского оздоровительного лагеря как условие самореализации личности ребенка
- Роль игрушки в полоролевом воспитании дошкольников
- Использование интерактивных технологий в экологическом воспитании младших школьников
- Особенности общения учащихся начальных классов
- 4. Психологические.
- Некоторые секреты «школьного» здоровья доктора базарного
- Детские страхи в дошкольном возрасте
- Формирование правильного чтения первоклассников на основе применения дидактических игр в период обучения грамоте
- Особенности полоролевой социализации детей в неполных семьях Гукова е.В.
- Формирование у младших дошкольников трудовых умений в ходе выполнения поручений
- Семья и брак в системе ценностных ориентаций старшеклассников
- Фарміраванне маўленчай культуры малодшых школьнікаў сродкамі беларускага фальклору Дзярнова а.У.
- Использование экологических сказок в формировании у детей старшего дошкольного возраста осознанно-правильного отношения к природе
- К вопросу о педагогической культуре родителей
- Средствами субъективизации
- Формирование у младших школьников знаний о правилах поведения в природе
- Правядзенне нестандартных ўрокаў пры вывучэнні блока ведаў “мая радзіма – беларусь” у 4 класе
- Компьютерные технологии как средство активизации познавательной деятельности в обучении младших школьников с целью формирования и развития коммуникативной культуры
- Анализ деятельности учреждений внешкольного воспитания и обучения витебской области в 2010–2011 учебном году
- Реализация методики субъективизации на уроках литературного чтения
- Работа над скороговоркой как средство совершенствования дикционных навыков младших школьников
- Использование здоровьесберегающих технологий на уроках в начальных классах
- Использование интерактивных информационно-обучающих средств в формировании миропознания младших школьников
- Психолого-педагогические основы творческой деятельности
- Моделирование текстовых задач как средство математического развития младших школьников
- Умения каллиграфического письма как цель и результат обучения младших школьников письму
- Имидж современного учителя как важный фактор восприятия педагогической профессии
- Познавательно-практическая деятельность как средство умственного развития детей младшего дошкольного возраста
- Развитие творческих способностей детей дошкольного возраста в процессе ручного ткачества
- Развитие пространственных представлений младших школьников в процессе обучения математике
- Олимпийское образование в образовательном пространстве младших школьников
- Уровень
- Начальная школа
- Малые фольклорные жанры как средство повышения познавательного интереса младших школьников к урокам математики
- Раскрытие экологических связей в природе при изучении курса «человек и мир»
- Педагогическая поддержка творчески одаренных детей
- Организация эколого-исследовательской деятельности младших школьников на уроках окружающего мира
- Развитие коммуникативных и организаторских умений младших школьников на основе групповой деятельности в курсе «окружающий мир»
- Педагогические условия формирования патриотизма у младших школьников средствами народной педагогики
- Проблема выбора содержания и форм семейного досуга
- Как научить младших школьников читать?
- Роль детской литературы в терапии «потерь»
- Современные подходы к классификации сказок
- Детские капризы: причины, пути предупреждения и преодоления
- Виды современного родительства
- Влияние семейных факторов на агрессивное поведение детей
- История происхождения и развития детской игры
- Ребенок и экран
- Социализация детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей, в условиях педагогического колледжа
- Развитие коммуникативной компетенции в процессе психосоциальной адаптации выпускников интерната в образовательной среде учреждения среднего специального образования
- Начальной школы
- Этнокультурная компетентность
- Развіццё творчых здольнасцей вучняў пачатковых класаў праз мадэліраванне казак
- Формирование гражданственности младших школьников
- Идеографическая классификация фразеологических единиц немецкого языка, используемых при изучении курса в средней школе
- К проблеме развития мелкой моторики у леворуких детей в современной школе
- Развитие математического мышления младших школьников с помощью решения нестандартных задач
- Формирование умений у младших школьников выполнять и составлять творческие задания на занятиях по труду
- Развитие исследовательских способностей младших школьников на уроках русского языка и литературного чтения
- Отношения детей к окружающей среде
- Формы и методы взаимодействия с семьей в период адаптации ребенка к дошкольному учреждению
- Влияние анимационных фильмов на проявление тревожности у младших школьников
- Психологические условия формированиЯ ценностного отношения к материнству у девушек из полной и неполной семЕй
- Воспитательный потенциал сказки в субкультуре дошкольника
- Формирование нравственных качеств у учащихся начальных классов
- Развитие сюжетно-ролевой игры в разные периоды дошкольного детства
- Применение занимательного материала на уроках математики в начальных классах
- Профессиональное самоопределение старших подростков как многокомпонентная система
- Затруднения старших подростков в профессиональном самоопределении
- Девиантного поведения
- Особенности проявления тревожности в младшем школьном возрасте
- Новые подходы в методике преподавания коммуникативного курса русского языка в начальных классах
- Социальная подсистема личностных особенностей несовершеннолетних с делинквентным поведением
- Развития личности школьника
- Дидактическая игра как средство экологического образования старших дошкольников
- Поведением к здоровому образу жизни
- О значении поговорок и пословиц для осмысления подтекста басен
- Применение дидактических игр на уроках математики в начальных классах
- Специфика развития ребенка в современном информационном пространстве
- Экологические проекты в начальной школе
- Объединениях и группировках
- Стиль семейного воспитания как один из факторов девиантного поведения подростков
- Использование здоровьесберегающих технологий при обучении детей (по системе в.Ф. Базарного)
- Роль некоторых единиц лингвистической системы в развитии фонематического слуха младших школьников
- Смысложизненные ценности и профессиональный выбор брестских школьников
- Часть II. Теория музыки. Теория и методика
- Музыкального образования
- Воспитательный процесс в высшем учебном заведении
- (На примере поликультурного воспитания)
- Развитие интереса к музыкальной деятельности у младших школьников
- Методические аспекты концертмейстерской подготовки будущих учителей музыки
- Бесценное наследие
- Роль диалогических методов в повышении качества музыкальной подготовки младших школьников
- Развитие эвристического мышления младших школьников в процессе восприятия образного содержания музыкального произведения
- Развитие музыкальной памяти у младших школьников в процессе игры на музыкальных инструментах
- Коллективное инструментальное исполнительство на простейших музыкальных инструментах как средство развития исполнительских умений детей младшего школьного возраста
- Использование мультимедиа при обучении музыке
- Использование информационно-коммуникативных технологий на уроках музыки в школе
- Влияние музыкально-образовательной среды на формирование личности композитора андрея эшпая
- Активизация познавательной деятельности учащихся на уроке музыки посредством информационных технологий
- Содержание
- Часть I. Психолого-педагогические проблемы воспитания и обучения
- Часть II. История музыки. Теория и методика музыкального образования
- Мир детства в современном образовательном пространстве
- 210038, Г. Витебск, Московский проспект, 33.